Πρόσφατα διάβασα ένα άρθρο, όπου η συντάκτρια ξεκινούσε με το ρητορικό ερώτημα «τι κοινό έχουν ο Πικάσο, ο Αϊνστάιν και ο Στιβ Τζομπς;». Η αλήθεια είναι ότι με την πρώτη ματιά παραξενεύτηκα αρκετά, αφού δε μπορούσα να καταλάβω τι κοινό μπορεί να έχει ένας ζωγράφος με έναν επιστήμονα ή έναν επιχειρηματία. Το κοινό τους σημείο, όπως κατέληγε το άρθρο, ήταν η δημιουργικότητα.
Τα τελευταία χρόνια στην εκπαιδευτική κοινότητα αλλά και στους αρμόδιους φορείς χάραξης πολιτικών γίνεται μία ευρεία συζήτηση για την ανάδειξη της δημιουργικότητας και των δεξιοτήτων εν γένει των μαθητών κατά τη διδακτική πράξη.
Διαχρονικά μέσα από έρευνες καταδεικνύεται ότι, ενώ τα παιδιά κατά τις μικρότερες ηλικίες είναι δημιουργικά, όσο μεγαλώνουν η δημιουργικότητά τους μειώνεται δραματικά. Μάλλον, λοιπόν, που μαθαίνουμε να μην είμαστε δημιουργικοί. Σε αυτό ακριβώς το σημείο γεννιέται η απορία: Μπορεί η δημιουργικότητα να αποτελεί αντικείμενο μάθησης, εφόσον η «μη δημιουργικότητα» αποτελεί;
Η απάντηση στο ερώτημα, ειδικά αν ληφθούν υπόψη όλα όσα τίθενται επί τάπητος στην εκπαιδευτική κοινότητα για τη στροφή που πρέπει να κάνει το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα με κατεύθυνση την ανάπτυξη δεξιοτήτων, είναι μάλλον προφανής. Το ζητούμενο είναι να δούμε το πώς. Ένα από τα μεγάλα προβλήματα που φαίνεται να εμποδίζει την έκφραση δημιουργικότητας των μαθητών είναι «ποινικοποίηση» – ας μου επιτραπεί η έκφραση – του λάθους. Οι μαθητές φοβούνται να κάνουν λάθος. Όμως, αν εστιάσουμε λίγο βαθύτερα θα διαπιστώσουμε πως η αξιοποίηση του λάθους παιδαγωγικά και η εξάλειψη αυτής ακριβώς της φοβίας, μπορεί και ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα. Κάνοντας λάθος στην επίλυση ενός προβλήματος ο μαθητής προσπαθεί να βρει τη λύση στο πρόβλημα. Δικτυώνεται, διαμοιράζεται, συνεργάζεται, παίρνει αποφάσεις, συμμετέχει, μαθαίνει, φαντάζεται, εξερευνά τους πόρους που θα χρειαστεί και στο τέλος δημιουργεί.
Δεν ξέρω αν θα γίνουν όλοι Πικάσο ή Αϊνστάιν, γιατί δεν ξέρω τι άλλα στοιχεία διέθεταν οι συγκεκριμένες προσωπικότητες, σίγουρα όμως το να μπορούν να εκφραστούν με περισσότερη ελευθερία θα τους κάνει λίγο πιο ευτυχισμένους.
Το σχολείο του 21ου αιώνα, με όλα αυτά τα υποστηρικτικά προς τη μάθηση τεχνολογικά μέσα που διαθέτει πλέον, οφείλει να ενθαρρύνει τους μαθητές να κάνουν λάθη, να φαντάζονται και να δημιουργούν, για να μπορούν στο μέλλον να έχουν ενεργό συμμετοχή στην κοινωνία και να λαμβάνουν αποφάσεις καθοριστικές για τη ζωή τους και τις ζωές των άλλων.
Βασιλένα Μαργέλλου
Φιλόλογος
