Η παραγωγή λόγου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα τμήματα της εξέτασης της Νεοελληνικής Γλώσσας. Σε αυτήν, οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να συνθέσουν ένα κείμενο κατανοητό από τον δέκτη, στο οποίο θα παρουσιάζουν τις δικές τους απόψεις επάνω σε θέματα σύγχρονου προβληματισμού τα οποία αντλούνται από το κείμενο αναφοράς. Η διαδικασία είναι σύνθετη και απαιτητική. Καθώς, λοιπόν, οι μαθητές και οι μαθήτριες προσπαθούν να επικεντρωθούν στο περιεχόμενο του κειμένου τους αλλά και στη δομή των ιδεών τους, συχνά παραμελούν την έκφρασή τους αλλά και την ορθογραφία τους.
Στο σημερινό άρθρο συγκεντρώσαμε 5 από τα πιο συνηθισμένα γλωσσικά λάθη που παρατηρούνται στα κείμενα μαθητών και μαθητριών και κάποιες εύκολες συμβουλές ώστε εσύ να τα αποφύγεις.
«καταρχήν» (κατ’ αρχήν) και «καταρχάς» (κατ’ αρχάς)
Την «πρωτιά», θα λέγαμε, πως κατέχουν οι λέξεις «καταρχήν» (κατ’ αρχήν) και «καταρχάς» (κατ’ αρχάς) που αν και διαφέρουν σημασιολογικά, τις περισσότερες φορές χρησιμοποιούνται εσφαλμένα ως συνώνυμες.
Γι’ αυτό, αγαπητέ μαθητή/τρια, να θυμάσαι το εξής:
Καταρχήν (κατ’ αρχήν): δηλώνει τρόπο και σημαίνει κατά βάση, κατά κανόνα, κατά κύριο λόγο, σύμφωνα με τις αρχές.
Καταρχάς (κατ’ αρχάς): δηλώνει χρόνο και σημαίνει αρχικά, στην αρχή, πρώτα απ’ όλα, κατά πρώτον.
«πληροί»
Η ορθογραφία του ρήματος «πληρώ» είναι άλλο ένα από τα συνηθισμένα λάθη που παρατηρούνται σε εκθέσεις μαθητών και μαθητριών. Καθώς το ρήμα ακολουθεί την κλίση των συνηρημένων ρημάτων σε –όω της αρχαίας ελληνικής, κλίνεται ως εξής:
Πληρώ – Πληροίς – Πληροί – Πληρούμε – Πληροίτε – Πληρούν
«χάρη σε» (χάρις) και «εξαιτίας»
Χάρη σε (χάρις): έχει θετική σημασία
Εξαιτίας: έχει αρνητική σημασία
Επομένως, λέμε:
«τα κατάφερα χάρη σε εσένα» αλλά «καταστράφηκαν όλα εξαιτίας σου»
«λόγο» και «λόγω»
Άλλο ένα πολύ συχνό λάθος είναι η σύγχυση των δύο λέξεων «λόγο» και «λόγω» γι’ αυτό, να θυμάσαι:
Λόγο: ουσιαστικό (ο λόγος)
Λόγω: λειτουργεί σαν επίρρημα, δηλώνει αιτία και συντάσσεται πάντα με γενική
π.χ. – Για ποιον λόγο δεν ήρθες σήμερα;
– Δεν ήρθα λόγω δουλειάς
«ότι» και «ό,τι»
Και, για το τέλος αφήσαμε την κλασική – πλέον- ερώτηση:
πότε βάζω κόμμα στο «ότι»;
Να θυμάσαι, λοιπόν, το εξής:
Κάθε φορά που θα μπορείς να αντικαταστήσεις το «ότι» με τη λέξη «πως», δε θα βάζεις κόμμα. Κάθε φορά όμως που θα μπορείς να αντικαταστήσεις τη λέξη «ότι» με τη λέξη «οτιδήποτε», θα βάζεις (ό,τι).
ΣΥΝΕΧΙΣΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΣΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΑ!
Ελένη Δρακάκη, Φιλόλογος
