Πάνε 50.000 χρόνια από τότε που διάφορες φυλές εγκατέλειψαν τη Μογγολία και περνώντας, άλλοι από τον Βερίγγειο Πορθμό, κι άλλοι διασχίζοντας τον Ειρηνικό Ωκεανό, έφτασαν στην αμερικανική ήπειρο, για να δημιουργήσουν εκεί πρωτότυπους πολιτισμούς, που μας μαγεύουν ακόμα και σήμερα.
Από το 2.000 π.Χ., οι Μάγιας του Yucatán και οι ιθαγενείς του Teotihuacán, στην κεντρική Αμερική, χωρίς να διαθέτουν οχήματα με τροχούς, έχτιζαν πυραμίδες για τις αστρονομικές μελέτες και τις ανθρωποθυσίες τους και είχαν τη γνώση της μαθηματικής έννοιας του 0. Το Chichén Itzá στο Μεξικό και το Tikal στη Γουατεμάλα είναι «must» στη ζωή ενός ταξιδιώτη των πολιτισμών και των γλωσσών τους.
Από τον 13ο αιώνα μ.Χ., μέχρι και τον 15ο, οι Αζτέκοι στο Tlatelolco (Μεξικό) και οι Ίνκας στο Machu Picchu (Περού) –που δεν έχτιζαν πυραμίδες, ας μην τα μπερδεύουμε αυτά…-, θεωρούνται ως οι μεγαλύτερες αυτοκρατορίες του παναμερικανικού πολιτισμού. Οι απόγονοί τους μιλούν σήμερα, εκτός από την ισπανική, και τις δικές τους γλώσσες: náhuatl και quechua, αντίστοιχα. Είναι μύθος το ότι αυτοί οι λαοί έχουν εξαφανιστεί. Ακόμη πιο γελοία είναι η θεωρία ότι αυτοί είναι… «εξωγήινοι» που κατέβηκαν με UFO στη Nazca του Περού με τους… διαδρόμους προσγείωσης κι αποίκησαν τον πλανήτη Γη… Όμως το μεγαλύτερο σφάλμα είναι αυτό που λένε μερικοί αδαείς και ανιστόρητοι, ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν έρθει σε επαφή με τους προκολομβιανούς πολιτισμούς… Σήμερα, στα ινδιάνικα χωριά της λίμνης Atitlán, στη Γουατεμάλα, οι απόγονοι των ορεινών Μάγιας k´iché και kakchiquel εξακολουθούν να κάνουν τις μυστηριακές τους τελετές στους θεούς του Ήλιου και του καλαμποκιού. Και πιο πέρα, οι ιθαγενείς Αϋμαρά στα «παζάρια των μαγισσών» της βολιβιανής πρωτεύουσας Λα Παζ, και στην Παραγουάη οι ινδιάνοι Γουαρανί πουλάνε τα πολύχρωμα ρούχα και υφαντά τους.
Πολύ αργότερα, μετά την αποικιακή περίοδο του 16ου αι. και τις επαναστάσεις ανεξαρτησίας του 19ου αι., οι δικτατορίες και οι εμφύλιοι πόλεμοι του Pinochet και των sandinistas μεταξύ πολλών άλλων διαφόρων πολιτικών κατευθύνσεων, χάραξαν την ψυχή του σύγχρονου Λατινοαμερικάνου, που αναζητά την πολιτισμική του ταυτότητα κάπου ανάμεσα στους γηγενείς Ινδιάνους, στους Ισπανούς και Πορτογάλους αποικιοκράτες και στους Αφρικανούς σκλάβους. Γλώσσες, γλώσσες, γλώσσες, λοιπόν!…
Μας καθηλώνει η πεντατονική μουσική των κέτσουα (Ίνκας) στις Άνδεις. Για να καταλάβουμε, όμως, τα συναισθήματα που εκφράζει, θα πρέπει να μάθουμε πολύ καλά –όχι επιφανειακά- τα ισπανικά και όσοι… αντέχουμε ακόμα και τη runasimi, τη γλώσσα των Ίνκας που μιλιέται μέχρι και σήμερα σχεδόν παντού εκεί πάνω, στα βουνά!!!
Ας συνεχίσουμε νοτιότερα, στο Μπουένος Άιρες, με τις φαρδιές, μοντέρνες λεωφόρους και με το πολύχρωμο παλιό λιμάνι La Boca, όπου είχαν καταφτάσει οι Ιταλοί πρόσφυγες τον καιρό του Garibaldi κι εξακολουθούν να χορεύουν tango –αυτόν τον χορό που νομίζουμε ότι είναι ερωτικός… Πιο πέρα, οι gauchos, οι μοναχικοί καβαλάρηδες της αργεντίνικης pampa διαιωνίζουν αυτόν τον πολιτισμό με την μελωδική ισπανική γλώσσα.
Βορειοανατολικά, τώρα, στην Κούβα, για να πιούμε ένα ρούμι Habana Club και να καπνίσουμε ένα πούρο Romeo y Julieta.
Βράδυ, πια, στην Κόστα Ρίκα, θα θαυμάσουμε την κατακόκκινη λάβα του ηφαιστείου Arenal, δίπλα στο Río Celeste, το καταγάλανο ποτάμι μέσα στο πρωτογενές τροπικό δάσος της βροχής 10.000 ετών, που θυμίζει… Jurassic Park!
Όσο για τη Βραζιλία, ε, αυτή ζει σ’ έναν δικό της κόσμο, που μας φαντάζει μαγικός, αλλά στην πραγματικότητα είναι δύσκολο κατόρθωμα να ζήσουμε εκεί ως ξένοι μόνιμοι κάτοικοι. Το άγαλμα του Χριστού στο Rio, η παραλία της Copacabana και το καρναβάλι είναι μόνο η βιτρίνα της χώρας. Η νοοτροπία του λαού διαφέρει τόσο πολύ από την ελληνική, όσο διαφέρει και η πορτογαλική γλώσσα του Ρίο ντε Τζανέιρο όχι μόνο από τη δική μας, αλλά κι από εκείνη της Λισαβόνας, που μόνο στη γραπτή τους μορφή μοιάζουν. Κι αυτό το καταλαβαίνουμε όταν διαβάσουμε τα βιβλία του λογοτέχνη Jorge Amado, και δούμε τις κλασικές ταινίες, όπως το Orfeu negro, που βασίζεται στην αρχαία ελληνική μυθολογία και παρουσιάζει τη ζωή των Αφρικανών σκλάβων στη Λατινική Αμερική.
Είναι, λοιπόν, η εκμάθηση της γλώσσας –είτε πρόκειται για την ισπανική της Ιβηρικής ή της Λατινικής Αμερικής, είτε για την πορτογαλική της Λισαβόνας ή και της Βραζιλίας, όχι μόνο μια εξάσκηση γραπτή και προφορική της γραμματικής και του λεξιλογίου, αλλά είναι κι ένα ταξίδι ονειρικό ανάμεσα στους ανθρώπους και στα μνημεία τους μέσα στη φύση, στους ήχους, στις αποχρώσεις, στις γεύσεις και στα αρώματα αυτών των πολιτισμών! Είναι 2 γλώσσες χρήσιμες για λόγους σπουδών κι επαγγελματικούς, που μας ανοίγουν παράθυρα κι ορίζοντες στη μόρφωση, στην εργασία, αλλά και στη διασκέδαση! Διαβάζοντας αυτό το κείμενο μάθατε ήδη ένα σωρό ισπανικές και πορτογαλικές λέξεις! Να, λοιπόν, ένα κίνητρο για να ξεκινήσετε μαθήματα ισπανικών και πορτογαλικών και να κατευθυνθείτε προς την Ιβηρική, ή τη Λατινική Αμερική, όπου τελικά σας ταιριάζει!

Ηλίας Ταμπουράκης
Καθηγητής ισπανικής & πορτογαλικής γλώσσας και πολιτισμού,
τ. διερμηνέας Διπλωματικού Σώματος & συγγραφέας,
πτυχιούχος UIMP, βραβείο UNESCO & κυβέρνησης Περού